Zwiększone wysiłki na rzecz ograniczenia oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe: nowy raport ECDC

W najnowszym raporcie Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), przedstawionym z okazji Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach oraz Światowego Tygodnia Wiedzy o Oporności na Środki Przeciwdrobnoustrojowe, zaprezentowano dane dotyczące występowania zakażeń krwi wywoływanych przez oporne na antybiotyki bakterie oraz ich konsumpcji w krajach UE/EOG w 2023 roku. Mimo pewnych postępów, raport wskazuje na konieczność znacznego przyspieszenia działań, aby osiągnąć cele UE dotyczące ograniczenia oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) do 2030 roku.

Zróżnicowane postępy w redukcji zakażeń MRSA i oporności na cefalosporyny III generacji

W 2023 roku oszacowana zapadalność na zakażenia krwi wywoływane przez metycylinooporne Staphylococcus aureus (MRSA) w UE wyniosła 4,64 przypadków na 100 000 mieszkańców, co oznacza spadek o 17,6% w porównaniu do 2019 roku. Tym samym cel UE na 2030 rok (4,79 na 100 000) został osiągnięty wcześniej. Jest to znaczący sukces w walce z opornością na antybiotyki, zwłaszcza biorąc pod uwagę długoterminowe wyzwania związane z MRSA w szpitalach.

Jednak w przypadku zakażeń krwi wywoływanych przez Escherichia coli oporną na cefalosporyny III generacji postęp był ograniczony. Zapadalność w 2023 roku wyniosła 10,35 na 100 000 mieszkańców, co stanowi jedynie 3,6% redukcję względem 2019 roku, ale nadal przekracza cel na 2030 rok (9,67 na 100 000). Brak znaczących trendów spadkowych wskazuje na potrzebę wzmocnienia działań w tym zakresie.

Wzrost oporności na karbapenemy w Klebsiella pneumoniae

Największe obawy budzi sytuacja dotycząca zakażeń krwi wywoływanych przez Klebsiella pneumoniae oporną na karbapenemy. W 2023 roku zapadalność na te zakażenia wyniosła 3,97 przypadków na 100 000 mieszkańców, co oznacza wzrost aż o 57,5% w porównaniu do 2019 roku i znaczne przekroczenie celu na 2030 rok (2,39 na 100 000). To alarmujący sygnał, ponieważ K. pneumoniae oporna na karbapenemy stanowi poważne zagrożenie, zwłaszcza w kontekście ograniczonej liczby dostępnych opcji terapeutycznych.

Różnice geograficzne i nowe wyzwania w walce z AMR

Dane ECDC pokazują duże zróżnicowanie poziomów AMR w poszczególnych krajach UE/EOG, w zależności od gatunku bakterii, grupy antybiotyków oraz regionu geograficznego. Najwyższą zapadalność na zakażenia krwi wywoływane przez bakterie oporne na antybiotyki zgłosiły kraje południowej i południowo-wschodniej Europy. Oprócz wspomnianych patogenów, wzrost zapadalności odnotowano również dla innych opornych bakterii, takich jak Enterococcus faecium oporny na wankomycynę oraz Pseudomonas aeruginosa oporna na piperacylinę-tazobaktam, ceftazydym i karbapenemy.

Pilne potrzeby intensyfikacji działań w zakresie zdrowia publicznego

W obliczu niedostatecznych postępów w osiąganiu celów UE dotyczących AMR oraz rosnącej zapadalności na zakażenia wywoływane przez oporne bakterie, konieczne jest zwiększenie wysiłków na rzecz walki z AMR. Zalecenia Rady Unii Europejskiej z 2023 roku (2023/C 220/01) kładą nacisk na rozwój i wdrożenie krajowych planów działań, które powinny obejmować:

• wzmocnioną kontrolę zakażeń i programy profilaktyki w szpitalach oraz innych placówkach opieki zdrowotnej,
• integrację programów racjonalnego stosowania antybiotyków z praktykami diagnostycznymi,
• zwiększenie monitorowania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

ECDC podkreśla, że bez szybkich i zdecydowanych działań w zakresie zdrowia publicznego, UE może nie osiągnąć wszystkich swoich celów do 2030 roku. Konsekwencją będzie wzrost liczby zakażeń wywoływanych przez bakterie oporne na antybiotyki, co utrudni leczenie i doprowadzi do większej liczby zgonów związanych z AMR.

W świetle obecnych danych, działania na rzecz ograniczenia oporności na antybiotyki muszą być intensyfikowane i dostosowywane do specyfiki krajów członkowskich. Nowe dane ECDC dostępne są w pełnym raporcie „Antimicrobial resistance in the EU/EEA (EARS-Net)” oraz „Antimicrobial consumption in the EU/EEA (ESAC-Net)”, które można znaleźć na stronie ECDC.

Źródło: European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), fot. Adobe