Dobra jakość powietrza wewnętrznego jest podstawowym warunkiem zdrowia człowieka oraz kluczowym czynnikiem wpływającym na zdolność koncentracji w pracy i podczas nauki. Ogólnokrajowe badanie przeprowadzone przez Politechnikę w Graz (TU Graz) wykazało, że większość szkół w Austrii nie spełnia krajowych ani europejskich wytycznych dotyczących wentylacji pomieszczeń. W minionym roku szkolnym dopuszczalny dzienny średni poziom stężenia CO₂ (1000 ppm) został przekroczony w 75% analizowanych klas. Zimą odsetek ten wzrósł aż do 88%. W skrajnych przypadkach godzinowe średnie stężenia CO₂ przekraczały 6900 ppm, czyli niemal siedmiokrotność dopuszczalnego poziomu.
Jeszcze bardziej alarmujące są dane dotyczące minimalnego przepływu powietrza. Aż jedna czwarta klas nie zapewniała nawet absolutnego minimum wentylacyjnego (4 litry powietrza na sekundę na osobę), które wymagają aktualne normy austriackie i europejskie (zalecane jest 10 l/s/os.). Oznacza to, że wielu uczniów otrzymywało mniej niż 40% rekomendowanej ilości świeżego powietrza.
CO₂ jako wskaźnik jakości powietrza i ryzyka infekcji
Chociaż dwutlenek węgla nie jest sam w sobie uznawany za zanieczyszczenie powietrza, jego stężenie w pomieszczeniach od dawna służy jako wskaźnik ogólnej jakości powietrza. Modele opracowane w ramach badania wykazały także wyraźną korelację pomiędzy jakością powietrza a ryzykiem infekcji dróg oddechowych. Regularna wentylacja nie tylko obniża stężenie CO₂, ale także redukuje ryzyko transmisji chorób przenoszonych drogą powietrzną.
Lepsze wyniki szkół miejskich i specjalnych
W badaniu, zrealizowanym przez zespół Roberta McLeoda i Christiny Hopfe z Instytutu Fizyki Budowli, Instalacji i Budownictwa TU Graz na zlecenie Federalnego Ministerstwa Edukacji, Nauki i Badań Naukowych (BMBWF), przeanalizowano dane z 1200 klas we wszystkich krajach związkowych Austrii w roku szkolnym 2023/24. Wyniki wykazały znaczące różnice pomiędzy typami szkół i regionami. Najlepiej wypadły szkoły specjalne, gdzie liczba uczniów przypadających na salę jest stosunkowo niska. Co zaskakujące, szkoły miejskie osiągały zazwyczaj lepsze wyniki niż szkoły wiejskie.
Zalety automatycznej wentylacji mechanicznej
Kluczowe znaczenie miała forma wentylacji. „W pomieszczeniach z automatyczną wentylacją mechaniczną jakość powietrza przez cały rok była lepsza niż w salach wietrzonych ręcznie przez otwieranie okien” – podkreśla Robert McLeod. Różnica ta była szczególnie widoczna w dni, gdy temperatura zewnętrzna spadała poniżej 16°C. W takich warunkach średnie stężenie CO₂ w szkołach z mechaniczną wentylacją było o 450–600 ppm niższe niż w szkołach z wentylacją naturalną.
Rekomendacje: czujniki CO₂ i szkolenia z wentylacji
Choć instalacja mechanicznej wentylacji w każdej szkole może być kosztowna, badanie wykazało, że relatywnie tanie czujniki CO₂ stanowią skuteczną pomoc przy wentylacji manualnej. W połowie analizowanych klas zainstalowano widoczne czujniki ze światłem sygnalizującym przekroczenie normy. „Takie urządzenia wpływają na zachowania uczniów i nauczycieli, znacząco poprawiając jakość powietrza, szczególnie w miesiącach zimowych” – zaznacza Christina Hopfe.
Wnioski z badania zawierają konkretne zalecenia: inwestycja w tanie czujniki CO₂ oraz szkolenia z prawidłowej wentylacji (dla personelu i uczniów) mogą znacząco poprawić warunki nauki oraz zdrowie uczniów i nauczycieli.
Raport końcowy z projektu ImpAQS (Improving Air Quality in Schools) dostępny jest na stronie Instytutu Fizyki Budowli, Instalacji i Budownictwa: https://www.tugraz.at/en/institute/ibpsc/report-form
Źródło: Graz University of Technology
