Większe spożycie olejów roślinnych zamiast masła może poprawić zdrowie – wyniki szeroko zakrojonego badania

Nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Mass General Brigham, Harvard T.H. Chan School of Public Health oraz Broad Institute of MIT and Harvard sugeruje, że osoby spożywające oleje roślinne zamiast masła mogą cieszyć się lepszym zdrowiem i niższym ryzykiem przedwczesnej śmierci. Analizując dane dotyczące diety i zdrowia 200 000 osób przez ponad 30 lat, badacze odkryli, że większe spożycie olejów roślinnych, zwłaszcza sojowego, rzepakowego i oliwy z oliwek, wiązało się z niższą śmiertelnością całkowitą, a także niższym ryzykiem zgonu z powodu nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei spożycie masła było związane z wyższym ryzykiem zgonu całkowitego i nowotworowego. Wyniki badania opublikowano w JAMA Internal Medicine oraz zaprezentowano na konferencji American Heart Association EPI/Lifestyle Scientific Sessions.

17% niższe ryzyko zgonu przy zamianie masła na oleje roślinne

„Zaskakujące jest to, jak duże znaczenie ma ta zmiana – zaobserwowaliśmy 17% niższe ryzyko zgonu, gdy w modelach dietetycznych zastępowaliśmy masło olejami roślinnymi. To bardzo duży wpływ na zdrowie” – powiedział główny autor badania, Yu Zhang, MBBS, asystent badawczy w Channing Division of Network Medicine w Brigham and Women’s Hospital, będącym częścią Mass General Brigham. Zhang jest również studentem epidemiologii na Harvard Chan School.

Kluczową różnicą między masłem a olejami roślinnymi są zawarte w nich kwasy tłuszczowe. Masło jest bogate w kwasy tłuszczowe nasycone, podczas gdy oleje roślinne zawierają więcej kwasów tłuszczowych nienasyconych. Dotychczas przeprowadzono wiele badań dotyczących wpływu kwasów tłuszczowych na zdrowie, jednak mniej uwagi poświęcono ich głównym źródłom, takim jak masło i oleje. Dodatkowo, wcześniejsze badania często opierały się na jednorazowych ocenach diety i obejmowały niewielkie grupy uczestników, co ograniczało ich wartość w kontekście zdrowia publicznego.

Analiza 30 lat danych z badań zdrowotnych

Nowe badanie wykorzystało dane dietetyczne od 221 054 uczestników trzech dużych badań: Nurses’ Health Study (NHS), Nurses’ Health Study II (NHSII) i Health Professionals Follow-up Study (HPFS). Co cztery lata uczestnicy wypełniali ankiety dotyczące częstotliwości spożywania określonych produktów spożywczych, co pozwoliło oszacować ich spożycie masła i olejów roślinnych.

Całkowite spożycie masła obejmowało masło spożywane samodzielnie, masło zawarte w margarynach i pastach do smarowania oraz masło używane do pieczenia i smażenia w domu. Spożycie olejów roślinnych oszacowano na podstawie ich wykorzystania do smażenia, pieczenia, gotowania oraz przygotowywania sałatek.

Naukowcy przeanalizowali również zgony uczestników i ich przyczyny. Okazało się, że osoby spożywające najwięcej masła miały o 15% wyższe ryzyko śmierci w porównaniu do osób spożywających go najmniej. Natomiast uczestnicy spożywający najwięcej olejów roślinnych mieli o 16% niższe ryzyko zgonu w porównaniu do tych, którzy spożywali ich najmniej.

Prosta zmiana diety może mieć długofalowe korzyści

„Ludzie powinni rozważyć prostą zmianę w diecie – zastąpienie masła olejem sojowym lub oliwą z oliwek – która może przynieść istotne długoterminowe korzyści zdrowotne” – powiedział współautor badania, dr Daniel Wang, MD, ScD, z Channing Division of Network Medicine w Brigham and Women’s Hospital. Wang jest również adiunktem w Wydziale Żywienia Harvard Chan School oraz członkiem Broad Institute of MIT and Harvard. „Z punktu widzenia zdrowia publicznego to oznacza znaczącą liczbę zgonów z powodu nowotworów i chorób przewlekłych, którym można by zapobiec.”

Naukowcy przeprowadzili również analizę symulującą efekty zastąpienia masła olejami roślinnymi w kontrolowanym badaniu dietetycznym. Wyniki pokazały, że zamiana 10 gramów masła dziennie (mniej niż jedna łyżka) na równoważną kalorycznie ilość olejów roślinnych mogłaby obniżyć ryzyko zgonu z powodu nowotworów oraz ogólnej śmiertelności o 17%.

„Nawet niewielkie ograniczenie spożycia masła i zwiększenie ilości olejów roślinnych w codziennej diecie może przynieść istotne długoterminowe korzyści zdrowotne” – podsumował Wang.

Ograniczenia badania i przyszłe kierunki

Autorzy badania zaznaczają, że ich uczestnicy to głównie pracownicy służby zdrowia, co może ograniczać uogólnienie wyników na całą populację USA. W przyszłości planują badać mechanizmy biologiczne, które mogą tłumaczyć, dlaczego ta zmiana dietetyczna ma tak istotny wpływ na zdrowie.