Warzywa kapustne, do których należą brokuły, jarmuż, kapusta czy gorczyca, stanowią niezwykle bogate źródło substancji prozdrowotnych, choć nadal pozostają niedoceniane w codziennej diecie. Zawierają szerokie spektrum fitoskładników – glukozynolaty, witaminy, karotenoidy, związki fenolowe oraz kluczowe minerały – które mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, sercowo-naczyniowych i innych schorzeń przewlekłych.
Naukowcy z College of Horticulture na Uniwersytecie Rolniczym Hebei, we współpracy z kilkoma ośrodkami badawczymi, dokonali najbardziej kompleksowej jak dotąd analizy wartości odżywczych warzyw Brassica. Ich przegląd opublikowano 30 października 2024 roku w czasopiśmie Horticulture Research (DOI: 10.1093/hr/uhae302). Badacze podkreślają, że warzywa te mogą stanowić kluczowe narzędzie w poprawie zdrowia populacyjnego, zwłaszcza w krajach borykających się z niedoborami mikroskładników.
Składniki bioaktywne i ich znaczenie dla zdrowia
Największe znaczenie w profilaktyce nowotworów mają glukozynolaty – związki obficie występujące w brokułach, brukselce i kapuście. Po przekształceniu w sulforafan i indolo-3-karbinol wykazują silne działanie antykancerogenne.
Zawarte w warzywach Brassica witaminy (C, E, K i kwas foliowy) wspierają odporność, gospodarkę żelazem oraz zdrowie kości. Karotenoidy, takie jak luteina i β-karoten, odgrywają kluczową rolę w ochronie wzroku i układu odpornościowego, a antocyjany w odmianach o fioletowych liściach wykazują działanie neuro- i kardioprotekcyjne. Wreszcie, minerały – wapń, potas i selen – sprzyjają utrzymaniu zdrowych kości i mogą ograniczać ryzyko nadciśnienia oraz nowotworów.
Wpływ przygotowania i przetwarzania na wartość odżywczą
Autorzy podkreślają, że sposób obróbki kulinarnej ma duże znaczenie dla biodostępności składników. Gotowanie na parze lub łączenie warzyw z olejami roślinnymi zwiększa przyswajalność karotenoidów i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Jednocześnie nowe metody uprawy, jak oświetlenie LED podczas kiełkowania, mogą zwiększać zawartość karotenoidów i antocyjanów. Tradycyjne krzyżowanie pozwoliło już uzyskać tzw. „superbrokuły” o podwyższonej zawartości glukorafaniny, a techniki edycji genów CRISPR/Cas9 dają możliwość dalszej poprawy profilu metabolicznego roślin poprzez zwiększenie ilości związków prozdrowotnych i ograniczenie substancji antyodżywczych.
Funkcjonalne warzywa przyszłości
Zdaniem autorów przeglądu, warzywa Brassica to „jedno z najbardziej obiecujących, lecz wciąż niedocenianych źródeł naturalnych składników chroniących zdrowie człowieka”. Ich różnorodny skład pozwala postrzegać je jako żywność funkcjonalną – naturalny sposób przeciwdziałania chorobom niezakaźnym i niedożywieniu mikroelementowemu.
Wprowadzenie na rynek odmian biofortyfikowanych oraz promowanie zrównoważonych metod uprawy mogłoby zapewnić łatwy dostęp do prozdrowotnych produktów zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Zwiększenie udziału tych warzyw w diecie może przyczynić się nie tylko do poprawy zdrowia publicznego, ale także do obniżenia kosztów opieki zdrowotnej i realizacji globalnych celów w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i zrównoważonego rolnictwa.
Źródło: Horticulture Research, Brassica vegetables—an undervalued nutritional goldmine
DOI: 10.1093/hr/uhae302
