Słodzenie kawy potęguje „nocne” działanie kofeiny

Dodawanie cukru lub sztucznych słodzików do kawy może w istotny sposób wpływać na zegar biologiczny – tak wynika z badań na myszach opublikowanych w sierpniu w czasopiśmie npj Science of Food. Eksperymenty wykazały, że połączenie kofeiny z substancjami słodzącymi zakłóca rytm dobowy zwierząt znacznie bardziej niż sama kofeina, prowadząc w niektórych przypadkach do odwrócenia cyklu dnia i nocy. Jeśli te wyniki znajdą potwierdzenie u ludzi, słodzenie kawy może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Mechanizm działania kofeiny i słodzików: nowe odkrycia

Kofeina od dawna znana jest ze swoich pobudzających właściwości. Liczne badania epidemiologiczne wykazały, że osoby aktywne nocą częściej sięgają po napoje zawierające kofeinę, a eksperymenty na zwierzętach i liniach komórkowych potwierdzają, że substancja ta wydłuża okres czuwania w wewnętrznym zegarze biologicznym. Jednak najnowsze badania wskazują, że dodanie cukru lub słodzików do kofeiny intensyfikuje te efekty w sposób dotychczas nieznany.

Zespół naukowców z Uniwersytetu Hiroszima, kierowany przez dr. Yu Taharę, badał wpływ kofeiny z dodatkiem słodzików na zachowanie myszy. W ramach eksperymentu podawano im wodę zawierającą kofeinę (0,1%) z dodatkiem sacharozy (1%) lub sacharyny (0,1%). Stężenia te były odpowiednio mniejsze niż w przypadku napojów energetycznych i espresso, co pozwalało wyeliminować ewentualne działanie zbyt wysokich dawek.

Zakłócenia rytmu dobowego: dłuższe cykle i odwrócenie aktywności

Myszy, które spożywały słodzoną kofeinę, wykazywały niezwykle wydłużony cykl snu i czuwania, trwający od 26 do 30 godzin. U niektórych zwierząt doszło do przejścia z nocnego rytmu aktywności na dzienny. Efekty te utrzymywały się nawet w warunkach całkowitej ciemności, co sugeruje, że ich mechanizm nie był bezpośrednio zależny od suprachiasmatycznego jądra podwzgórza (SCN) – centralnego regulatora zegara biologicznego w mózgu.

Badacze podejrzewają, że kluczową rolę odgrywa tu dopamina – neuroprzekaźnik związany z układem nagrody. Zarówno kofeina, jak i substancje słodzące stymulują uwalnianie dopaminy w mózgu, co może prowadzić do powstania sprzecznych sygnałów i zakłóceń w regulacji rytmu dobowego.

Znaczenie wyników dla zdrowia ludzi

Chociaż badania przeprowadzono na myszach, wyniki mogą mieć istotne implikacje dla zdrowia ludzi. Wiadomo, że nadmierne spożycie kofeiny, szczególnie w godzinach wieczornych, pogarsza jakość snu i może prowadzić do długoterminowych negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak zaburzenia metaboliczne, problemy z koncentracją czy zwiększone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Dodanie słodzików do kofeiny może dodatkowo nasilać te efekty.

Naukowcy planują kolejne badania, tym razem na ludziach, aby sprawdzić, czy podobne zakłócenia rytmu dobowego występują również u ludzi i jakie mogą być tego skutki zdrowotne. W międzyczasie warto rozważyć ograniczenie spożycia słodzonych napojów kofeinowych, szczególnie wieczorem.

Rano lepiej z cukrem?

Ciekawym wątkiem do dalszych badań jest również potencjalny pozytywny wpływ słodzonej kofeiny spożywanej rano. „Jeśli chcesz być bardziej pobudzony o poranku, możesz rozważyć dodanie odrobiny słodyczy do porannej kawy” – sugeruje dr Tahara.

Odkrycia te stanowią kolejny krok w zrozumieniu, jak dieta i styl życia wpływają na funkcjonowanie zegara biologicznego. Dodawanie słodzików do kofeiny, choć pozornie niewinne, może mieć znaczący wpływ na zdrowie, a ograniczenie tego nawyku, zwłaszcza wieczorem, może poprawić jakość snu i samopoczucie.

Źródło: Hiroshima University

DOI 10.1038/s41538-024-00295-6