W ostatnich dekadach liczba dzieci z nadwagą i otyłością wzrosła w alarmującym tempie – zarówno na świecie, jak i w Niemczech. Według najnowszego raportu niemieckiej Fundacji Zdrowia Dziecka, niemal co szóste dziecko w Niemczech ma nadwagę, a aż 5,9% dzieci i młodzieży zmaga się z patologiczną otyłością.
Jednym z głównych czynników tego zjawiska jest nadmierne spożycie cukru – zarówno w formie stałej, jak i płynnej. W samym tylko 2024 roku przeciętny mieszkaniec Niemiec wydał 245 euro na słodycze – więcej niż na jakąkolwiek inną kategorię żywności.
Wśród produktów o najwyższej zawartości cukru prym wiodą ciasta, wypieki, słodycze, czekolada oraz – szczególnie lubiane przez dzieci – słodkie napoje. Zgodnie z badaniem rynku przeprowadzonym przez organizację Foodwatch, niemal co szóste dziecko lub nastolatek w Niemczech pije od jednej do trzech porcji słodkiego napoju dziennie. Co więcej, 4% dzieci spożywa je nawet cztery razy dziennie. Wśród tych napojów znajdują się lemoniady, napoje typu cola, słodzone herbaty i mrożone herbaty, a także soki owocowe, nektary i napoje owocowe rozcieńczone wodą.
Spożycie słodzonych napojów rośnie wraz z wiekiem: dzieci w wieku 7–13 lat piją średnio około 250 ml dziennie, natomiast chłopcy w wieku 14–17 lat – nawet pół litra dziennie.
Wyraźny związek między napojami a wagą ciała
Regularne spożywanie słodzonych napojów niesie ze sobą potwierdzone ryzyko zdrowotne dla dzieci. Jak podkreśla Fundacja Zdrowia Dziecka, liczne badania wykazały bezpośrednią zależność między konsumpcją tzw. napojów typu soft drink a przyrostem masy ciała.
Bez względu na postać – płynną czy stałą – cukier pozostaje kluczowym czynnikiem ryzyka rozwoju otyłości, cukrzycy typu 2 oraz próchnicy zębów.
„Analiza 11 międzynarodowych badań wykazała, że regularne spożywanie słodzonych napojów odpowiada za około 20% przypadków otyłości wśród dzieci i młodzieży” – mówi prof. dr dr Berthold Koletzko, pediatra i ekspert ds. żywienia z Uniwersyteckiej Kliniki Pediatrycznej w Monachium, a zarazem przewodniczący Fundacji Zdrowia Dziecka. – „Badania z USA sugerują, że około 20% przyrostu masy ciała w populacji można przypisać spożywaniu napojów słodzonych.”
Według Foodwatch, przeciętna zawartość cukru w słodzonych napojach w Niemczech wynosi 7,3%, co odpowiada około sześciu kostkom cukru w 250 ml napoju. Wprowadzenie dodatkowego podatku od słodzonych napojów – funkcjonującego już w wielu krajach – mogłoby również w Niemczech sprzyjać zdrowszym wyborom konsumenckim.
Prof. Koletzko apeluje: „Mamy nadzieję na zdecydowane działania ze strony polityków. Obciążenia wynikające z nadwagi dzieci – zarówno zdrowotne, jak i społeczne – są ogromne. Same koszty zdrowotne związane z leczeniem nadwagi i otyłości dzieci w Niemczech sięgają 1,8 miliarda euro. Czas na konkretne działania.”
Woda – najlepszy napój dla dzieci
Fundacja wielokrotnie ostrzegała przed negatywnymi skutkami spożycia słodzonych napojów. Zdecydowanie zaleca regularne picie wody jako podstawowego napoju:
- Dzieci i młodzież powinny pić wodę codziennie.
- Średnie zapotrzebowanie to 5–6 szklanek płynów dziennie.
- Już od najmłodszych lat należy uczyć dzieci, że woda to zdrowy i smaczny napój.
- Należy pić regularnie w ciągu dnia – organizm nie potrafi długo magazynować wody.
- Woda powinna być zawsze łatwo dostępna, a dzieci zachęcane do jej spożywania.
- Do każdego posiłku powinien być podawany napój bez dodatku cukru.
- Dla urozmaicenia można używać wody smakowej z dodatkiem owoców, cytryny lub rozcieńczonego soku.
Lemoniady, napoje typu cola, słodzone herbaty i mrożone herbaty, a także soki i napoje owocowe powinny być okazjonalnym dodatkiem, a nie normą. W przedszkolach i szkołach nie powinno się oferować napojów zawierających cukier.
Słodycze – jasne zasady pomagają w umiarze
Fundacja Zdrowia Dziecka zaleca również, by od najmłodszych lat wprowadzać w rodzinach jasne zasady dotyczące spożycia słodyczy. Pomaga to dzieciom wykształcić zdrowe nawyki i umiar. Oto zalecenia:
- Nie używaj słodyczy jako nagrody, kary lub środka nacisku – to wzmacnia ich wartość emocjonalną.
- Nie rób z tematu słodyczy problemu rodzinnego – zakazy mogą tylko wzmóc pokusę.
- Słodycze najlepiej jeść tylko raz dziennie, przy posiłku – potem należy umyć zęby.
- Nie rób zapasów słodyczy – to, czego nie ma w domu, nie zostanie zjedzone.
- Nie zostawiaj słodyczy na wierzchu – to sprzyja podjadaniu z nudów.
- Już od najmłodszych lat ucz, że słodycze szkodzą zębom. Po ich zjedzeniu – mycie zębów, płukanie ust lub zjedzenie jabłka.
- Po wieczornym szczotkowaniu zębów nie należy już nic jeść – „coś na ząb” przed snem niszczy zęby.
I najważniejsze – sami stosujcie się do zasad. Dziecko potrzebuje dobrego przykładu.
Źródło: Stiftung Kindergesundheit
