Przełomowy test w diagnostyce celiakii może zakończyć bolesne diagnozowanie choroby
Nowoczesny test pozwoli diagnozować celiakię bez narażania pacjentów na gluten
Wyobraź sobie sytuację, w której jesteś zmuszony spożywać coś, co powoduje u ciebie chorobę – tylko po to, aby dowiedzieć się, co tak naprawdę jest przyczyną twoich dolegliwości.
Taka właśnie jest brutalna rzeczywistość obecnych testów diagnostycznych w kierunku celiakii, które wymagają od pacjentów spożywania dużych ilości glutenu przez wiele tygodni, aby możliwe było uzyskanie precyzyjnej diagnozy.
Ten bolesny proces może jednak wkrótce stać się przeszłością dzięki badaczom z instytutu WEHI i firmie Novoviah Pharmaceuticals, którzy opracowali pierwszy na świecie test krwi pozwalający na zdiagnozowanie celiakii – nawet u osób będących na diecie bezglutenowej.
Najważniejsze informacje:
Nowe badanie kliniczne opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Gastroenterology wykazało, że przełomowy test krwi, wykrywający specyficzne dla glutenu limfocyty T, może diagnozować celiakię bez konieczności spożywania glutenu.
Dotychczas wiarygodne rozpoznanie celiakii możliwe było jedynie po regularnym spożywaniu glutenu oraz wykonaniu gastroskopii z biopsją jelita cienkiego.
Nowy test może zwiększyć liczbę wykrywanych przypadków, identyfikować pacjentów zagrożonych ciężkimi reakcjami na gluten oraz wykrywać bezobjawową celiakię.
Aktualne wyzwania w diagnostyce celiakii
Celiakia należy do najczęstszych chorób autoimmunologicznych w Australii. Choroba wywoływana jest przez reakcję układu immunologicznego na gluten zawarty w pszenicy, życie i jęczmieniu. Szacuje się, że w Australii choruje na nią ponad 350 tys. osób.
Pomimo, że wczesna diagnoza jest kluczowa dla minimalizacji powikłań długoterminowych, aż do 80% przypadków na świecie pozostaje niewykrytych. Dotychczasowy proces diagnostyczny jest skomplikowany dla pacjentów oraz lekarzy spoza specjalistycznych ośrodków, ponieważ ustąpienie objawów po wprowadzeniu diety bezglutenowej nie zawsze oznacza występowanie celiakii.
Metody stosowane obecnie, takie jak testy serologiczne i gastroskopia z biopsją, nie są wiarygodne u osób stosujących dietę bezglutenową. W efekcie wiele osób rezygnuje z dokładnego diagnozowania, aby uniknąć pogorszenia stanu zdrowia wskutek spożywania glutenu.
Profesor nadzwyczajny Jason Tye-Din, szef laboratorium badań nad celiakią w instytucie WEHI oraz gastroenterolog w Royal Melbourne Hospital, podkreślił, że każda aktualnie zatwierdzona metoda diagnostyczna wymaga spożywania glutenu.
– Na świecie żyją miliony osób z nierozpoznaną celiakią wyłącznie dlatego, że obecna ścieżka diagnostyczna jest trudna, a czasem wręcz wyniszczająca – powiedział prof. Tye-Din.
– Nowy test obiecuje uprościć i przyspieszyć proces dokładnej diagnozy, unikając jednocześnie cierpienia związanego z koniecznością długotrwałego spożywania glutenu.
– Eliminując potrzebę prowokacji glutenem, rozwiązujemy jeden z głównych problemów współczesnych metod diagnostycznych. Ten test może zmienić zasady gry, oszczędzając tysiącom ludzi cierpień fizycznych i emocjonalnych związanych z powrotem do glutenu. To istotny krok w kierunku szybszej i bezpieczniejszej diagnozy – dodał.
Kluczowa rola interleukiny 2 (IL-2)
W 2019 roku badacze WEHI, współpracujący z doktorem Robertem Andersonem (obecnie związanym z firmą Novoviah Pharmaceuticals z Brisbane), odkryli, że marker immunologiczny – interleukina 2 (IL-2) – gwałtownie wzrastał we krwi pacjentów z celiakią tuż po spożyciu glutenu.
Pytaniem pozostawało, czy ten istotny sygnał będzie można wykryć również bez wcześniejszego spożycia glutenu?
Kontynuując obiecujące badania pilotażowe z 2021 roku, zespół badawczy opracował i przetestował diagnostyczny test krwi „in-tube”, bazujący na technologii Novoviah Pharmaceuticals.
W najnowszym badaniu opublikowanym w Gastroenterology użyto próbek krwi 181 ochotników zrekrutowanych w Royal Melbourne Hospital. Próby te mieszano z glutenem w probówce przez jeden dzień, sprawdzając, czy pojawia się sygnał IL-2.
Doktorantka Olivia Moscatelli, sama zdiagnozowana z celiakią w wieku 18 lat, poinformowała, że test wykazywał do 90% czułości i 97% specyficzności – także u pacjentów stosujących ścisłą dietę bezglutenową.
– Ten przełom jest dla mnie szczególnie ważny, gdyż może oszczędzić innym ludziom wyniszczającego procesu diagnostycznego, przez który sama musiałam przejść – stwierdziła Moscatelli.
Dodatkowo test wykazał możliwość przewidzenia nasilenia objawów po spożyciu glutenu oraz okazał się skuteczny nawet u osób cierpiących na inne choroby autoimmunologiczne, takie jak cukrzyca typu 1 czy choroba Hashimoto.
Dr Robert Anderson podkreślił znaczenie badań WEHI, które od lat pozostają światowymi liderami immunologii translacyjnej, zwracając uwagę na dalszą współpracę w celu potwierdzenia skuteczności testu w szerszych populacjach.
Obecnie zespół WEHI współpracuje z Novoviah Pharmaceuticals, dążąc do zdobycia kolejnych kluczowych danych klinicznych.
Badania wspierają między innymi Coeliac Australia, Beck Family Foundation, Butterfield Family oraz Veith Foundation.
Źródło: Walter and Eliza Hall Institute, Gastroenterology
