Nowy szlak węchowy w mózgu hamuje apetyt – ale tylko u szczupłych

Dlaczego po gotowaniu często nie chce nam się jeść? Odpowiedź może kryć się w nowo odkrytej sieci komórek nerwowych, zidentyfikowanej przez zespół badawczy z Instytutu Maxa Plancka ds. Badań Metabolizmu. Naukowcy zaobserwowali bezpośrednie połączenie między nosem a określoną grupą neuronów w mózgu. Neurony te aktywują się pod wpływem zapachu jedzenia i wywołują uczucie sytości – przynajmniej u szczupłych myszy. U otyłych zwierząt ten mechanizm nie działał. Może to sugerować, że strategie terapeutyczne u osób z nadwagą powinny uwzględniać indywidualne podejście do ekspozycji na zapachy przed posiłkiem.

Za pomocą skanów mózgu badacze przeanalizowali, które regiony mózgu myszy reagują na zapachy jedzenia. Zidentyfikowali nową grupę neuronów w tzw. przegrodzie przyśrodkowej. Neurony te wykazują dwufazową odpowiedź na zapach pożywienia: w pierwszej fazie, zanim mysz zacznie jeść, zapach aktywuje neurony, które natychmiast wywołują uczucie sytości dzięki bezpośredniemu połączeniu z opuszkiem węchowym. Neurony reagują wyłącznie na zapachy pokarmowe. W drugiej fazie, po rozpoczęciu jedzenia, ich aktywność zostaje zahamowana. W rezultacie myszy, u których neurony były aktywowane przez zapach przed posiłkiem, zjadały mniej.

„Sądzimy, że ten mechanizm pomaga dzikim myszom chronić się przed drapieżnikami – krótsze posiłki zmniejszają ryzyko schwytania”, wyjaśnia Janice Bulk, pierwsza autorka publikacji.

Nadwaga zakłóca percepcję zapachu

U otyłych myszy te same neurony nie były aktywowane przez zapach jedzenia. Zwierzęta nie odczuwały sytości i nie ograniczały ilości spożywanego pokarmu. Już wcześniej wiadomo było, że otyłość może zaburzać zmysł węchu i wpływać na funkcjonowanie opuszki węchowej. Odkryta właśnie grupa neuronów może być również dotknięta tym zaburzeniem.

A co z ludźmi?

Ludzki mózg również zawiera analogiczną grupę neuronów, choć nie wiadomo jeszcze, czy reagują one na zapach jedzenia tak samo jak u myszy. Badania innych zespołów wykazały, że wąchanie określonych zapachów przed posiłkiem może zmniejszać apetyt. Z kolei inne badania wykazały, że osoby otyłe w podobnych warunkach zjadają więcej.

„Nasze wyniki podkreślają, jak ważną rolę w regulacji apetytu i rozwoju otyłości odgrywa zmysł węchu. Pokazujemy, że codzienne nawyki żywieniowe są silnie modulowane przez zapachy pokarmowe. Ponieważ odkryliśmy, że ten szlak sygnałowy redukuje apetyt tylko u myszy o prawidłowej masie ciała, a nie u otyłych, otwieramy nowe możliwości terapii ograniczających objadanie się przy otyłości”, mówi Sophie Steculorum, kierująca badaniami w Instytucie Maxa Plancka ds. Badań Metabolizmu.

Źródło: Max-Planck-Institut für Stoffwechselforschung
https://www.nature.com/articles/s42255-025-01301-1