Nowe dowody na rolę ruchu i diety w kontroli zakażeń stomatologicznych
Ćwiczenia fizyczne i omega-3 jako terapia wspomagająca w leczeniu zapalenia okołowierzchołkowego
Badanie opublikowane w czasopiśmie Scientific Reports wskazuje, że aktywność fizyczna w połączeniu z suplementacją kwasów omega-3 znacząco poprawia odpowiedź immunologiczną i zmniejsza nasilenie przewlekłego zapalenia okołowierzchołkowego.
Zapalenie w okolicy wierzchołka zęba – końcówki jego korzenia – oraz tkanek otaczających, najczęściej wynika z nieleczonej próchnicy. Bakterie mogą przedostać się przez kanał korzeniowy aż do wierzchołka, powodując zapalenie okołowierzchołkowe. Stan ten prowadzi do utraty kości w obrębie zmian zapalnych.
To pierwsze badanie, które wykazuje, że umiarkowane ćwiczenia fizyczne w połączeniu z suplementacją omega-3 znacząco łagodzą stan zapalny wywołany przez zapalenie okołowierzchołkowe. Połączenie to ograniczało rozwój bakterii, zmniejszało utratę tkanki kostnej, regulowało wydzielanie cytokin prozapalnych i stymulowało aktywność fibroblastów – komórek odpowiedzialnych za tworzenie i utrzymanie tkanki łącznej.
Niepodjęcie leczenia może prowadzić do utraty zęba. Dodatkowo istnieje dwukierunkowa zależność między zapaleniem okołowierzchołkowym a chorobami ogólnoustrojowymi. Cukrzyca, zespół metaboliczny, miażdżyca czy choroby nerek mogą nasilać to schorzenie, a z kolei infekcja w obrębie wierzchołka korzenia może pogarszać przebieg tych chorób.
„To schorzenie, o którego istnieniu pacjenci mogą nawet nie wiedzieć, z powodu jego przewlekłego charakteru. Może się jednak rozwinąć i doprowadzić do destrukcji kości i rozchwiania zęba. W specyficznych sytuacjach, takich jak spadek odporności, może przejść w stan ostry – pojawia się ból, ropa, obrzęk twarzy” – wyjaśnia prof. Rogério de Castilho z Wydziału Stomatologii w Araçatuba (FOA-UNESP), który nadzorował badania, finansowane przez FAPESP.
„U szczurów ćwiczenia fizyczne same w sobie wywoływały ogólnoustrojową poprawę, regulując miejscową odpowiedź immunologiczną. Połączenie ich z suplementacją jeszcze bardziej ograniczyło destrukcję tkanek spowodowaną patologią endodontyczną” – tłumaczy dr Ana Paula Fernandes Ribeiro, pierwsza autorka publikacji, przygotowanej w ramach doktoratu na FOA-UNESP.
Mniejsze zapalenie
Badacze wywołali zapalenie okołowierzchołkowe u 30 szczurów, dzieląc je na trzy grupy. Pierwsza grupa nie otrzymała żadnej interwencji. Druga i trzecia przechodziły 30-dniowy program pływacki.
Trzecia grupa dodatkowo otrzymywała dietetyczną suplementację omega-3 – wielonienasyconego kwasu tłuszczowego znanego z działania przeciwzapalnego.
Grupa, która tylko pływała, uzyskała lepsze wyniki niż grupa kontrolna. Jednak to połączenie aktywności fizycznej z suplementacją omega-3 przyniosło najlepsze rezultaty – skuteczniej regulowało odpowiedź immunologiczną i kontrolę infekcji.
Analizy immunohistochemiczne wykazały różne poziomy cytokin: interleukiny 17 (IL-17) oraz czynnika martwicy nowotworów alfa (TNF-α), co odzwierciedlało intensywność stanu zapalnego.
Podczas gdy u szczurów nieleczonych poziom cytokin był umiarkowany, u tych poddanych ćwiczeniom – niższy, a najniższy u osobników otrzymujących suplementację omega-3.
Dodatkowo w grupach ćwiczących zaobserwowano mniejszą liczbę osteoklastów – komórek odpowiedzialnych za resorpcję kości. Wyniki były jeszcze lepsze w grupie suplementowanej omega-3 i różnice te były istotne statystycznie w porównaniu do grupy kontrolnej.
Skanowanie mikro-CT szczęk wykazało, że u zwierząt pływających doszło do mniejszej utraty objętości kości wyrostka zębodołowego niż w grupie kontrolnej. Jeszcze lepsze efekty osiągnięto w grupie otrzymującej suplementację.
Zdaniem autorów badania dostarczają nowych dowodów na korzystny wpływ aktywności fizycznej i kwasów omega-3 na układ odpornościowy, również w kontekście zdrowia jamy ustnej.
„Aby potwierdzić to u ludzi, konieczne byłyby badania kliniczne z udziałem dużej grupy pacjentów. Niemniej jednak, w świetle licznych udokumentowanych korzyści wynikających z ćwiczeń fizycznych i suplementacji omega-3, jest to kolejny ważny element układanki” – podkreśla dr Jacinto.
Badanie zostało sfinansowane przez FAPESP w ramach grantów badawczych przyznanych Michely de Lima Rodrigues (20/13089-3 i 22/04884-0), współautorce publikacji.
Źródło: Scientific Reports
