Lekarzu, reaguj na przemoc – nowa kampania wspiera medyków w rozpoznawaniu ofiar przemocy domowej

Do gabinetów lekarskich trafiają codziennie osoby, których problemy zdrowotne mogą być skutkiem przemocy domowej – nie tylko fizycznej, ale także psychicznej, seksualnej czy ekonomicznej. Często objawy te są niespecyficzne: przewlekły ból, bezsenność, zaburzenia lękowe, osłabienie, choroby psychosomatyczne. Lekarze, pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni i inni przedstawiciele zawodów medycznych znajdują się więc w szczególnej pozycji – mogą jako pierwsi zauważyć symptomy przemocy i zareagować w sposób, który uratuje zdrowie, a nawet życie pacjenta.

Tę kluczową rolę podkreśla nowa kampania społeczno-edukacyjna „Lekarzu, reaguj na przemoc”, zainicjowana przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU) przy wsparciu Ministerstwa Zdrowia. Jej inauguracja odbyła się 24 września 2025 roku w siedzibie Polskiej Agencji Prasowej w Warszawie.

Edukacja i wsparcie dla pracowników ochrony zdrowia

Celem kampanii jest dostarczenie lekarzom i innym profesjonalistom medycznym praktycznych narzędzi umożliwiających rozpoznawanie przypadków przemocy oraz skuteczne udzielanie pomocy osobom jej doświadczającym. Powstał specjalny portal internetowy www.lekarzureagujnaprzemoc.pl, na którym zgromadzono:

• materiały edukacyjne i prawne dotyczące przemocy domowej,
• film instruktażowy pokazujący, jak rozmawiać z pacjentem w sytuacji podejrzenia przemocy,
• wskazówki dotyczące dokumentowania obrażeń i konsekwencji zdrowotnych,
• informacje o procedurze „Niebieskiej Karty” oraz o instytucjach pomocowych.

Jak podkreśliła Bogusława Bukowska, dyrektor KCPU:

„Wiemy, że osoby, które doświadczają przemocy, mają znacznie więcej problemów zdrowotnych – zarówno psychicznych, jak i somatycznych. Lekarze oczekują od nas narzędzi pozwalających identyfikować przemoc domową, dostrzegać jej symptomy i konsekwencje. Kampania i portal są właśnie takim wsparciem”.

Lekarz jako pierwszy świadek przemocy

Według raportu Najwyższej Izby Kontroli „Przeciwdziałanie przemocy domowej”, pracownicy ochrony zdrowia – mimo ogromnej liczby kontaktów z potencjalnymi ofiarami – najrzadziej spośród wszystkich służb reagują na podejrzenie przemocy, wypełniając tzw. Niebieską Kartę.
Tymczasem, jak przypominają eksperci, już sama rozmowa w atmosferze bezpieczeństwa może otworzyć drogę do pomocy i przerwać spiralę przemocy. Odpowiednio prowadzona dokumentacja medyczna, zawierająca opis urazów i objawów wynikających z przemocy, może również stanowić istotny dowód w postępowaniu sądowym.

Minister Zdrowia dr Jolanta Sobierańska-Grenda w liście skierowanym do środowiska medycznego napisała:

„Wszystkie działania przemocowe prowadzą do pogarszającego się stanu zdrowia osoby doznającej przemocy. Państwa reakcja może pomóc przerwać cierpienie i przywrócić godność pacjentom, którzy często nie są świadomi, że zachowania ich bliskich mają znamiona przemocy”.

Wspólna odpowiedzialność i systemowe wsparcie

Patronat honorowy Minister Zdrowia nad kampanią ma, jak podkreślał Kuba Sękowski, zastępca dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego w MZ, wymiar symboliczny i praktyczny:

„To deklaracja wsparcia dla lekarzy i innych pracowników medycznych, ale przede wszystkim dla pacjentów. Deklaracja ta już jest wypełniana konkretnymi działaniami, które pomagają reagować skutecznie na przemoc domową”.

Narodowy Fundusz Zdrowia również zaangażował się w inicjatywę. Jak zaznaczył Dariusz Dziełak, dyrektor Biura Partnerstwa Publicznego i Innowacji NFZ:

„Obecnie skupiamy się na wsparciu lekarzy POZ i pediatrów w rozpoznawaniu przemocy domowej poprzez szkolenia, ale planujemy dalsze rozszerzanie tych działań”.

Lekarz – nie tylko diagnosta, ale obrońca zdrowia i godności

Przemoc domowa to nie tylko problem społeczny, ale i medyczny. Ma bezpośrednie konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego pacjentów, wpływa na przebieg chorób przewlekłych, zwiększa ryzyko depresji, samobójstw i uzależnień. Dlatego kampania „Lekarzu, reaguj na przemoc” przypomina, że każdy pracownik ochrony zdrowia ma moralny i zawodowy obowiązek reagowania – poprzez rozmowę, udokumentowanie objawów, a w razie potrzeby uruchomienie odpowiednich procedur.

Reakcja i działanie mogą uratować życie.

Więcej informacji, materiały edukacyjne i szkoleniowe: www.lekarzureagujnaprzemoc.pl