Kontrola poziomu cukru we krwi jako kluczowy czynnik spowalniający starzenie się mózgu

Związana z wiekiem atrofia mózgu, czyli stopniowa utrata neuronów i kurczenie się tkanki mózgowej, jest naturalnym elementem procesu starzenia. Wraz z nią często następuje pogorszenie funkcji poznawczych, które może prowadzić do innych problemów neurologicznych. Chociaż nie można całkowicie zapobiec starzeniu się, badania sugerują, że odpowiednie interwencje żywieniowe mogą spowolnić ten proces. Jednym z przełomowych badań w tej dziedzinie jest międzynarodowy projekt DIRECT PLUS Brain MRI, prowadzony przez Uniwersytet Ben-Guriona w Negev. Badanie to, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie The American Journal of Clinical Nutrition, dostarcza dowodów na to, że kontrola poziomu cukru we krwi może mieć istotny wpływ na zdrowie mózgu, a w szczególności na tempo jego starzenia się.

Wiek mózgu a starzenie biologiczne

Wiek mózgu, określany na podstawie pomiarów MRI hipokampa i komór bocznych, może różnić się od wieku chronologicznego. Hipokamp zwykle kurczy się wraz z wiekiem, natomiast komory boczne powiększają, co stanowi biologiczne markery starzenia się mózgu. Badanie DIRECT PLUS pozwoliło naukowcom określić wiek mózgu uczestników, co pozwala ocenić jego rzeczywisty stan zdrowia i przewidzieć przyszłe ryzyko demencji. Część uczestników badania wykazywała wiek mózgu niższy niż ich wiek chronologiczny, co sugeruje lepsze zdrowie poznawcze.

Badanie DIRECT PLUS

W ramach badania DIRECT PLUS przez 18 miesięcy analizowano wpływ różnych diet na mózgi uczestników, korzystając z pomiarów MRI. To jedno z największych badań interwencyjnych MRI mózgu na świecie obejmowało około 300 osób, podzielonych na trzy grupy dietetyczne. Celem było śledzenie zmian w strukturze mózgu oraz ocena wpływu diety na wiek mózgu.

W trakcie badania stosowano narzędzie NeuroQuant, zatwierdzone przez FDA, do kwantyfikacji i segmentacji obrazów MRI, co umożliwiło szczegółową analizę zmian w tkance mózgowej. Kluczowy wskaźnik – Hipokampalny Wskaźnik Zajętości (HOC) – dostarczył informacji o wieku mózgu. HOC, który zwykle spada z wiekiem, pozwolił badaczom ocenić, czy poprawa kontroli poziomu cukru we krwi wpłynęła na spowolnienie procesów starzenia się mózgu.

Rola diety śródziemnomorskiej i kontroli glikemii

Pierwsze wyniki badania, opublikowane dwa lata wcześniej, wykazały, że dieta śródziemnomorska, zwłaszcza w wersji wzbogaconej w składniki roślinne (Green-Med), może o ∼50% zmniejszyć atrofię mózgu w okresie 18 miesięcy. Dieta ta, bogata w polifenole z roślin, takich jak Mankai (roślina wodna bogata w białko) oraz zielona herbata, charakteryzuje się niską zawartością czerwonego i przetworzonego mięsa. Obecne badanie potwierdza pozytywny wpływ tej diety na zdrowie metaboliczne i strukturę mózgu.

Kontrola poziomu cukru we krwi odgrywa tu kluczową rolę. Spadek poziomu HbA1c, jednego z najważniejszych wskaźników długoterminowego poziomu glukozy we krwi, korelował ze znaczącymi zmianami w obszarach mózgu dotkniętych atrofią związana z wiekiem. Wyniki MRI wykazały, że niższy poziom HbA1c wiązał się z większymi zmianami strukturalnymi we wzgórzu, jądrze ogoniastym i móżdżku – obszarach odpowiadających za funkcje poznawcze, kontrolę ruchową i przetwarzanie sensoryczne.

Polifenole, zawarte w żywności pochodzenia roślinnego, mogą przenikać barierę krew-mózg, co pomaga zmniejszyć stan zapalny mózgu, który jest istotnym czynnikiem wpływającym na funkcje poznawcze. Profesor Iris Shai, adiunkt na Uniwersytecie Harvarda i Uniwersytecie w Lipsku, oraz liderka badania, podkreśla, że utrzymanie niskiego poziomu cukru we krwi, nawet w granicach normy, może przyczynić się do zachowania młodszego wieku mózgu, szczególnie w połączeniu z dietą Green-Med oraz regularną aktywnością fizyczną.

Dafna Pachter, pierwsza autorka publikacji, dodaje, że dieta Green-Med, dzięki zawartości polifenoli, oferuje bezpieczny sposób na spowolnienie starzenia się mózgu, co może zmniejszyć ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych.

Badanie DIRECT PLUS zostało sfinansowane przez Niemiecką Fundację Badawczą (DFG), Izraelskie Ministerstwo Zdrowia, Izraelskie Ministerstwo Nauki i Technologii oraz California Walnuts Commission. Dalsze badania są niezbędne, aby lepiej zrozumieć mechanizmy działania diety na zdrowie mózgu, jednak obecne wyniki sugerują, że kontrola glikemii i dieta Green-Med mogą być obiecującymi sposobami na spowolnienie starzenia się mózgu.

Kontrola poziomu cukru we krwi, w połączeniu z dietą śródziemnomorską, szczególnie w wersji zielonej, wykazuje duży potencjał w zakresie ochrony zdrowia mózgu i spowalniania procesu starzenia. Wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu DIRECT PLUS mogą stanowić podstawę do rekomendacji żywieniowych dla osób starszych oraz dla wszystkich, którzy chcą zadbać o swoje zdrowie poznawcze w przyszłości.

Źródło: American Journal of Clinical Nutrition, fot. 2rogan Adobe
DOI: 10.1016/j.ajcnut.2024.09.013