Jak zdrowa dieta w średnim wieku wpływa na jakość życia seniorów?
Według najnowszego badania przeprowadzonego przez naukowców z Harvard T.H. Chan School of Public Health, Uniwersytetu Kopenhaskiego i Uniwersytetu w Montrealu, zdrowa dieta bogata w produkty pochodzenia roślinnego, z umiarkowaną zawartością zdrowej żywności pochodzenia zwierzęcego oraz niskim spożyciem żywności ultraprzetworzonej, wiąże się ze zwiększoną szansą na zdrowe starzenie się. Badanie definiowało zdrowe starzenie jako osiągnięcie wieku 70 lat bez poważnych chorób przewlekłych, przy zachowaniu zdrowia poznawczego, fizycznego oraz psychicznego. Praca, która ukaże się 24 marca w czasopismie „Nature Medicine”, należy do pierwszych badań analizujących wpływ różnych wzorców żywieniowych w wieku średnim na ogólne zdrowe starzenie.
– Wcześniejsze badania analizowały wzorce żywieniowe głównie pod kątem konkretnych chorób lub długości życia. Nasze badanie przyjmuje szerszą perspektywę, badając, jak dieta wpływa na zdolność ludzi do samodzielnego życia i czerpania satysfakcji z życia w starszym wieku – wyjaśnia współautor badania, Frank Hu, profesor odżywiania i epidemiologii, przewodniczący Wydziału Żywienia Harvard Chan School.
Naukowcy wykorzystali dane pochodzące z dwóch dużych amerykańskich badań kohortowych: Nurses’ Health Study oraz Health Professionals Follow-Up Study. Przeanalizowano diety oraz wyniki zdrowotne ponad 105 tys. kobiet i mężczyzn w wieku od 39 do 69 lat, obserwowanych przez ponad 30 lat. Uczestnicy regularnie wypełniali kwestionariusze żywieniowe, które oceniano pod kątem zgodności z ośmioma zdrowymi wzorcami żywieniowymi: Alternatywnym Indeksem Zdrowego Odżywiania (AHEI), Alternatywnym Indeksem Śródziemnomorskim (aMED), dietą DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), dietą MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay), zdrową dietą roślinną (hPDI), Planetarnym Indeksem Diety Zdrowotnej (PHDI), wzorcem żywieniowym związanym ze stanem zapalnym (EDIP) oraz dietą przeciwdziałającą hiperinsulinemii (EDIH). Wszystkie analizowane diety opierają się na wysokim spożyciu owoców, warzyw, pełnych ziaren, tłuszczów nienasyconych, orzechów i roślin strączkowych, a niektóre obejmują umiarkowane spożycie zdrowych produktów zwierzęcych, takich jak ryby i niektóre produkty mleczne. Dodatkowo naukowcy ocenili spożycie żywności ultraprzetworzonej, charakteryzującej się wysokim poziomem cukru, soli, niezdrowych tłuszczów oraz dodatkiem sztucznych składników.
Zdrowe starzenie osiągnęło 9771 uczestników badania, co stanowi 9,3% badanej populacji. Przestrzeganie któregokolwiek z analizowanych zdrowych wzorców żywieniowych wiązało się z ogólnym zdrowym starzeniem, obejmującym zdrowie poznawcze, fizyczne oraz psychiczne.
Najskuteczniejszym wzorcem okazał się Alternatywny Indeks Zdrowego Odżywiania (AHEI), opracowany pierwotnie w celu profilaktyki chorób przewlekłych. Uczestnicy z najwyższego kwintyla wyników AHEI mieli o 86% wyższą szansę na zdrowe starzenie się w wieku 70 lat oraz 2,2-krotnie wyższą szansę na zdrowe starzenie się w wieku 75 lat, w porównaniu do osób z najniższego kwintyla. Dieta AHEI charakteryzuje się wysokim spożyciem owoców, warzyw, pełnych ziaren, orzechów, roślin strączkowych oraz zdrowych tłuszczów, przy jednoczesnym niskim spożyciu czerwonego mięsa, mięsa przetworzonego, napojów słodzonych cukrem, sodu oraz rafinowanych zbóż. Innym istotnym wzorcem okazał się Planetarny Indeks Diety Zdrowotnej (PHDI), uwzględniający zarówno zdrowie ludzi, jak i środowiska, poprzez ograniczenie produktów zwierzęcych.
Wyższe spożycie żywności ultraprzetworzonej, zwłaszcza przetworzonego mięsa oraz napojów słodzonych i dietetycznych, wiązało się ze zmniejszoną szansą na zdrowe starzenie się.
– Ponieważ utrzymanie aktywności i niezależności jest priorytetem zarówno dla jednostek, jak i dla zdrowia publicznego, badania nad zdrowym starzeniem się są niezwykle ważne. Nasze wyniki sugerują, że diety bogate w produkty roślinne, z umiarkowanym dodatkiem zdrowych produktów pochodzenia zwierzęcego, mogą sprzyjać zdrowemu starzeniu się i pomóc w kształtowaniu przyszłych wytycznych żywieniowych – podkreśla Marta Guasch-Ferré, współautorka badania z Uniwersytetu Kopenhaskiego.
– Nasze badania pokazują również, że nie istnieje jedna idealna dieta dla wszystkich. Zdrowe wzorce żywieniowe można dostosowywać do indywidualnych potrzeb i preferencji – dodaje główna autorka Anne-Julie Tessier z Uniwersytetu w Montrealu.
Autorzy badania wskazują jednak na pewne ograniczenia, takie jak analiza danych wyłącznie od pracowników służby zdrowia. Konieczne jest dalsze badanie populacji o bardziej zróżnicowanych statusach społeczno-ekonomicznych i pochodzeniu etnicznym.
Źródło: Nature Medicine, Harvard T.H. Chan School of Public Health
DOI: 10.1038/s41591-025-03570-5
