Jak wykształcenie, zawód i sytuacja finansowa wpływają na zdrowie naszego mózgu?

Wydaje się oczywiste, że nasza kondycja zdrowotna zależy od stylu życia, diety czy aktywności fizycznej. Czy jednak wiesz, że wykształcenie, zawód i zamożność również mają wpływ na zdrowie mózgu i ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych, takich jak demencja? Wyniki nowego badania, przeprowadzonego przez naukowców z University College London, pokazują, jak te czynniki mogą decydować o zdrowiu poznawczym w późniejszych latach życia.

Czym są zaburzenia poznawcze i demencja?

Zaburzenia poznawcze dotyczą problemów z pamięcią, koncentracją, umiejętnością logicznego myślenia czy orientacją. Mogą mieć różne nasilenie – od łagodnych trudności w codziennym funkcjonowaniu po poważne zmiany, które wpływają na możliwość samodzielnego życia. Demencja, zwana również otępieniem, jest zaawansowaną postacią zaburzeń poznawczych, często powiązaną z chorobą Alzheimera i innymi chorobami neurodegeneracyjnymi.

Wykształcenie, zawód i zamożność a zdrowie poznawcze

Badanie, opublikowane w „Scientific Reports,” objęło ponad 8 400 osób w wieku 50 lat i starszych, mieszkających w Anglii. Naukowcy przez 10 lat analizowali, jak różne aspekty sytuacji społeczno-ekonomicznej wpływają na stan poznawczy uczestników. Wyniki wskazały, że osoby o wyższym wykształceniu, pracujące na stanowiskach wymagających intelektualnego zaangażowania oraz należące do najbogatszej części populacji miały mniejsze ryzyko rozwoju demencji.

Dlaczego? Eksperci sugerują, że edukacja i zawody wymagające aktywności umysłowej pomagają budować tzw. rezerwę poznawczą, czyli zdolność mózgu do radzenia sobie z uszkodzeniami spowodowanymi wiekiem lub chorobą. Z kolei osoby o stabilniejszej sytuacji finansowej mają lepszy dostęp do opieki zdrowotnej, zdrowego stylu życia oraz profilaktyki, co pozytywnie wpływa na zdrowie poznawcze.

Jakie czynniki wpływają na rozwój zaburzeń poznawczych?

W badaniu wyróżniono trzy grupy czynników społeczno-ekonomicznych, które mogą wpływać na zdrowie poznawcze:

1. Wykształcenie – Osoby z wykształceniem wyższym mają lepszą rezerwę poznawczą i są mniej podatne na upośledzenie funkcji mózgu. Wykształcenie wyższe wiązało się z 43% mniejszym ryzykiem rozwoju zaburzeń poznawczych.
2. Zawód – Praca na stanowiskach wymagających wysokiego poziomu intelektualnego zaangażowania i elastyczności poznawczej (np. stanowiska kierownicze) wiąże się z mniejszym ryzykiem demencji w porównaniu do pracy fizycznej lub rutynowej.
3. Zamożność – Stabilna sytuacja finansowa pozwala na regularny dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, a także do zdrowszego stylu życia, w tym odpowiedniej diety i aktywności fizycznej. Bogatsi uczestnicy badania mieli o 26% mniejsze ryzyko progresji zaburzeń poznawczych do demencji.

Czy można odwrócić zaburzenia poznawcze?

Zaskakującym odkryciem badania było to, że osoby z wyższym wykształceniem, stabilnym zawodem i zamożnością miały większe szanse na „odwrócenie” łagodnych zaburzeń poznawczych. W praktyce oznacza to, że jeśli osoby te doświadczyły łagodnych trudności poznawczych, to miały większą szansę na powrót do zdrowego stanu poznawczego niż osoby z mniej uprzywilejowaną sytuacją.

Co można zrobić, aby wspierać zdrowie poznawcze?

Oczywiście, nie każdy może zmienić swoją sytuację finansową czy zdobyć wyższe wykształcenie na późnym etapie życia, ale istnieją strategie, które mogą pomóc wszystkim w dbaniu o zdrowie mózgu:

• Regularna aktywność umysłowa – czytanie, nauka nowych umiejętności, rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek.
• Zdrowa dieta – bogata w owoce, warzywa, ryby, orzechy i oliwę z oliwek.
• Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia wspierają nie tylko ciało, ale i umysł.
• Kontakt społeczny – utrzymywanie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi pozytywnie wpływa na zdrowie poznawcze.

Badanie naukowców z University College London pokazuje, że wykształcenie, zawód i zamożność mają istotny wpływ na zdrowie naszego mózgu w starszym wieku. Choć nie możemy kontrolować wszystkich aspektów naszej sytuacji życiowej, istnieje wiele sposobów na poprawę zdrowia poznawczego. Dbajmy o zdrowy styl życia, angażujmy się w aktywność umysłową i społeczną – to najlepsze kroki, które możemy podjąć dla zdrowia naszego mózgu i lepszej jakości życia w starszym wieku.

Więcej informacji o wynikach badań w Tygodniku Medycznym: Wykształcenie, zawód i zamożność wpływają na ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych

Na podst. inf. University College London, fot. olly Adobe