Utrata masy kostnej może być wykryta dzięki badaniu gęstości kości (densytometrii) lub nowemu prostemu testowi z moczu. Osoby znające swoje ryzyko mogą odpowiednio wcześnie zareagować i tym samym poprawić jakość kości nawet w podeszłym wieku. Odpowiednia podaż składników odżywczych oraz trening siłowy sprzyjają utrzymaniu gęstości kości i przeciwdziałają osteoporozie.
W przeciwnym razie choroba często rozwija się skrycie i jest rozpoznawana dopiero po pierwszym złamaniu — najczęściej w okolicy biodra, kręgosłupa lub przedramienia. „Profilaktyka to najlepsza ochrona kości. Każdy może się zaangażować: zdrowe odżywianie, regularna aktywność fizyczna i odpowiednia ekspozycja na słońce to kluczowe czynniki. Test osteoporozy może przynieść jasność i ewentualnie umożliwić rozpoczęcie farmakoterapii zapobiegającej złamaniom”, podkreśla prof. dr Christoph H. Lohmann, prezes Niemieckiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii (DGOU) oraz Niemieckiego Towarzystwa Ortopedii i Chirurgii Ortopedycznej (DGOOC).
Złamania kości w przebiegu osteoporozy prowadzą do bólu, niepełnosprawności, ograniczenia mobilności i obniżenia jakości życia. „Zwłaszcza osoby starsze doznają złamań przy niewielkich urazach, np. upadku z niewielkiej wysokości. Szczególnie narażone są kości nośne, jak kość udowa. Konsekwencje są poważne — śmiertelność rośnie, a wielu pacjentów traci samodzielność i wymaga pobytu w placówkach opiekuńczych”, ostrzega prof. dr Ulrich Stöckle, wiceprezes DGOU i prezes Niemieckiego Towarzystwa Traumatologii (DGU). W Niemczech na osteoporozę choruje około 6 milionów osób, co znacząco zwiększa ryzyko złamań.
Obecnie, po miesiącach zimowych, warto zadbać o zdrowie kości. Brak słońca zimą oznacza niedobór witaminy D — kluczowej dla prawidłowego wchłaniania wapnia. Długotrwały niedobór witaminy D uniemożliwia wbudowywanie wapnia do kości, nawet przy odpowiednio bogatej diecie. Inne czynniki ryzyka to m.in. przewlekłe stosowanie kortykosteroidów, menopauza i związany z nią niedobór estrogenów, a także wiek. „Szczytowa masa kostna osiągana jest około 30. roku życia, a potem dominują procesy resorpcji kości”, mówi prof. dr Uwe Maus z DGOU, sekcja osteologii.
Znajomość własnej gęstości mineralnej kości pozwala na podejmowanie świadomych działań profilaktycznych.
Zalecenia DGOU w zakresie diagnostyki i profilaktyki:
🔹 Densytometria DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry)
Bezinwazyjne i szybkie badanie rentgenowskie, oceniające mineralizację kości — najczęściej w obrębie kręgosłupa i biodra. Koszt: 30–70 euro. Dostępne u specjalistów ortopedii i traumatologii.
🔹 Test moczu Osteotest
Wykonywany samodzielnie w domu. Bada specyficzną formę wapnia obecnego w moczu jako wskaźnik resorpcji kości. Koszt: ok. 130 euro. W przypadku pozytywnego wyniku zaleca się wykonanie densytometrii. Niedostępny w Polsce.
W razie rozpoznania osteoporozy dostępne są terapie farmakologiczne, np. bisfosfoniany hamujące utratę masy kostnej.
Zalecenia ortopedów i traumatologów w profilaktyce osteoporozy:
- Aktywność fizyczna:
Ruch wspiera budowę kości przez całe życie. Zalecany jest trening siłowy oraz ćwiczenia równoważne i rozciągające. - Dieta bogata w wapń:
Wapń jest podstawowym minerałem strukturalnym kości. Źródła: mleko i przetwory mleczne, brokuły, fenkuł, jarmuż, orzechy, szczypiorek i pietruszka, a także wody mineralne bogate w wapń. - Synteza witaminy D:
Odpowiednia ekspozycja na słońce (30 min, 2–3 razy w tygodniu od marca do października) wspiera endogenną produkcję witaminy D. - Pomiar i suplementacja witaminy D:
Wskazana u osób z podejrzeniem niedoboru. Poziom można ocenić w badaniu krwi i, w razie potrzeby, wdrożyć suplementację. - Zdrowy styl życia, unikanie „złodziei kości”:
Unikać skrajnych diet. Produkty jak cola, czekolada, solone orzeszki ziemne (bogate w fosfor), alkohol i nikotyna zwiększają ryzyko utraty masy kostnej.
Źródło: Deutsche Gesellschaft für Orthopädie und Unfallchirurgie e. V.
