Hollywoodzki mit zawału serca kontra rzeczywistość kliniczna

Hollywood przez dekady kształtowało nasze wyobrażenia o zawale serca – nagły ból w klatce piersiowej, dramatyczne upadki, panika. Jednak ten obraz wprowadza w błąd i może być niebezpieczny, ostrzega prof. Ann Eckhardt, pielęgniarka i badaczka z University of Texas w Arlington.

– W latach 80. i 90. zrobiliśmy sobie krzywdę, promując tak zwany „hollywoodzki zawał serca” – mówi dr Eckhardt. – Niestety, to nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością. Objawy nie zawsze są intensywne. Czasem to po prostu uczucie dyskomfortu, które nie wydaje się poważne, więc pacjenci zwlekają z wizytą u lekarza. A im dłużej czekają, tym większe ryzyko trwałych powikłań po zawale.

Dr Eckhardt wraz z zespołem pracuje nad zmianą społecznych wyobrażeń o objawach zawału. W niedawnym artykule opublikowanym w czasopiśmie Heart & Lung badacze analizują powszechne mity dotyczące bólu w klatce piersiowej i objawów zawału. Jak podkreślają, większość pacjentów nie doświadcza filmowej wersji zawału. Objawy bywają subtelne, niejednoznaczne, a czasem nawet łagodne. Innym powszechnym błędem jest przekonanie, że zawały serca u kobiet i mężczyzn znacząco się różnią.

– Kiedyś mówiono, że mężczyźni mają typowe objawy, a kobiety nietypowe. Teraz bardzo staramy się odchodzić od tego języka – wyjaśnia Eckhardt. – Najczęstszym objawem, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, jest dolegliwość związana z klatką piersiową. Wprowadziliśmy zamieszanie, sugerując, że kobiety odczuwają zawał zupełnie inaczej.

Choć zmiana zakorzenionych przekonań społecznych nie jest łatwa, to misja ta napędza działania zespołu Eckhardt. Trzy lata temu badaczka opracowała „Kwestionariusz postrzegania bólu w klatce piersiowej” (Chest Pain Conception Questionnaire), który pomaga zrozumieć, jak przeciętne osoby wyobrażają sobie objawy zawału.

Badania wykazały, że niemal 75% respondentów czerpało wiedzę o zawale z telewizji lub filmów. Pokazuje to, jak pilnie potrzebne są rzetelne i precyzyjne materiały edukacyjne na temat bólu w klatce piersiowej i towarzyszących objawów.

– Często mówimy ludziom, że ból w klatce piersiowej to objaw zawału, ale nie wyjaśniamy, co właściwie mogą odczuwać – mówi Eckhardt. – Dla wielu osób to nie jest klasyczny ból. To raczej dyskomfort, uczucie ucisku, ciasnoty. Czują, że coś jest nie tak, ale nie potrafią tego dokładnie określić.

Ta niepewność często prowadzi do opóźnień w poszukiwaniu pomocy medycznej.

– Im dłużej czekasz, tym większe ryzyko trwałych uszkodzeń serca – ostrzega badaczka. – Jeśli zrozumiemy, jak ludzie wyobrażają sobie zawał serca, możemy lepiej dostosować sposób zadawania pytań w szpitalu. Nie tylko „Czy boli klatka piersiowa?”, ale też: „Czy odczuwasz ucisk, dyskomfort, ciasnotę, ściskanie?”

Eckhardt od lat konsekwentnie dąży do tego, by informacje o zawale serca były przekazywane jasno i trafnie. To cel, który towarzyszy jej od młodości – wspomina, jak w szkole podstawowej jej dziadek trafił do szpitala z zawałem serca. Szczęśliwie przeszedł pomyślnie operację pomostowania aortalno-wieńcowego i żył jeszcze ponad 20 lat.

– To doświadczenie bardzo mnie poruszyło i wtedy zrodziło się moje zainteresowanie tym tematem – wspomina dr Eckhardt.

Źródło: Heart & Lung
DOI: 10.1016/j.hrtlng.2025.04.029