Fisetyna – naturalny flawonoid o potencjale terapeutycznym w starzeniu, chorobach sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych

Fisetyna to roślinny polifenol należący do grupy flawonoli, który w ostatnich latach zyskał zainteresowanie naukowców ze względu na swoje szerokie właściwości biologiczne – przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, neuroprotekcyjne oraz senolityczne. W niniejszym artykule przedstawiamy występowanie fisetyny w przyrodzie, jej źródła w diecie, mechanizmy działania oraz możliwe zastosowania w praktyce klinicznej.

Występowanie i źródła pokarmowe fisetyny

Fisetyna (3,3’,4’,7-tetrahydroksyflawon) jest naturalnie syntetyzowana przez wiele roślin, zwłaszcza tych narażonych na stresy środowiskowe, takie jak promieniowanie UV. Występuje przede wszystkim w owocach i warzywach – szczególnie w:

• truskawkach – ok. 160 µg/g,
• jabłkach – ok. 26 µg/g,
• kaki (hurma) – ok. 10.5 µg/g,
• cebulach – ok. 5 µg/g,
• winogronach, ogórkach, pomidorach, brzoskwiniach, kiwi – zawartość poniżej 5 µg/g.

Spośród wszystkich dostępnych produktów, to właśnie truskawki stanowią najbogatsze naturalne źródło fisetyny w diecie człowieka. Szacuje się jednak, że przeciętna dieta dostarcza jedynie około 0,4 mg fisetyny dziennie, co jest ilością suboptymalną dla uzyskania efektów terapeutycznych zaobserwowanych w badaniach przedklinicznych.

Właściwości biologiczne i mechanizmy działania

Fisetyna działa na wielu poziomach biologicznych. Jej najważniejsze właściwości to:

• Antyoksydacyjne – poprzez bezpośrednie zmiatanie wolnych rodników oraz aktywację enzymów antyoksydacyjnych (SOD, katalaza, peroksydaza glutationowa),
• Przeciwzapalne – hamowanie szlaków NF-κB i MAPK, zmniejszenie produkcji cytokin prozapalnych (IL-1β, IL-6, TNF-α),
• Neuroprotekcyjne – ochrona neuronów przed uszkodzeniem oksydacyjnym, poprawa funkcji mitochondriów, stymulacja neurogenezy,
• Senolityczne – selektywne usuwanie starzejących się komórek, przyczyniających się do przewlekłego stanu zapalnego i starzenia organizmu,
• Kardioprotekcyjne i nefroprotekcyjne – zapobieganie wapnieniu naczyń krwionośnych, regulacja ciśnienia tętniczego, ochrona komórek śródbłonka,
• Przeciwnowotworowe – indukcja apoptozy, zatrzymanie cyklu komórkowego w fazie G2/M, hamowanie angiogenezy i migracji komórek nowotworowych.

Znaczenie medyczne i potencjalne zastosowania kliniczne

1. Spowolnienie procesów starzenia

Fisetyna wykazuje działanie senolityczne – usuwa komórki starzejące się (SASP+), co może prowadzić do poprawy funkcji tkanek, zwiększenia długości życia i spowolnienia starzenia się organizmu. W modelach zwierzęcych wykazano, że fisetyna zmniejsza obciążenie starzejącymi się komórkami i poprawia parametry metaboliczne.

2. Choroby neurodegeneracyjne

Badania przedkliniczne sugerują, że fisetyna poprawia pamięć i funkcje poznawcze w modelach choroby Alzheimera i Parkinsona, m.in. poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego w ośrodkowym układzie nerwowym.

3. Choroby sercowo-naczyniowe i nerek

W najnowszych badaniach (2025) wykazano, że fisetyna przeciwdziała wapnieniu komórek mięśni gładkich naczyń (VSMC), co może mieć zastosowanie w profilaktyce i leczeniu zmian miażdżycowych oraz powikłań u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (CKD).

4. Choroby nowotworowe

Fisetyna wykazuje działanie przeciwnowotworowe w badaniach in vitro i na modelach zwierzęcych, szczególnie w przypadku raka prostaty, płuc, trzustki, piersi i jelita grubego. Potrzebne są jednak badania kliniczne, by ocenić bezpieczeństwo i skuteczność suplementacji u ludzi.

Suplementacja i bezpieczeństwo

W badaniach na ludziach stosowano dawki fisetyny rzędu 100–1400 mg dziennie, które były dobrze tolerowane. Związek ten jest dostępny w postaci suplementów diety, jednak warto podkreślić, że nie został jeszcze zatwierdzony przez EMA czy FDA jako lek. Ze względu na niską biodostępność doustną prowadzone są prace nad formami liposomalnymi i nanopreparatami fisetyny.

Fisetyna to jeden z najbardziej obiecujących naturalnych związków bioaktywnych o potencjale terapeutycznym w leczeniu i profilaktyce wielu chorób przewlekłych związanych z wiekiem, stresem oksydacyjnym i stanem zapalnym. Choć nadal brakuje szeroko zakrojonych badań klinicznych, aktualne dane sugerują, że fisetyna może odegrać istotną rolę w przyszłości medycyny przeciwstarzeniowej i spersonalizowanej.