Nowe badania naukowców z University of North Carolina w Greensboro (UNCG) sugerują, że już dziewięć minut ćwiczeń interwałowych o wysokiej intensywności może poprawić wyniki szkolne dzieci.
– W klasie nauczyciele mówią czasem: „Zróbmy przerwę ruchową, żeby znów się skupić” – wyjaśnia dr Eric Drollette, główny autor pracy i adiunkt na UNCG. – Wiemy, że tak się dzieje z relacji nauczycieli, ale do tej pory brakowało twardych dowodów naukowych.
Aby zweryfikować tę popularną praktykę, badacze przygotowali prostą sekwencję ćwiczeń możliwych do wykonania w jednym miejscu: wysokie unoszenie kolan, pajacyki, wykroki i przysiady bez obciążenia. Dzieci w wieku 9–12 lat wykonywały każde ćwiczenie przez 30 sekund, po czym następowała 30-sekundowa przerwa.
Wyniki, opublikowane w czasopiśmie Psychology of Sport & Exercise, pokazały, że u tej samej grupy 25 uczniów po krótkim wysiłku interwałowym wyniki w standaryzowanym teście rozumienia werbalnego były istotnie lepsze niż wtedy, gdy przed testem dzieci siedziały w spoczynku.
– Badania te dostarczają cennych informacji o tym, że nawet krótka sesja ćwiczeń może poprawić funkcjonowanie poznawcze dzieci – podkreśla współautorka, prof. Jennifer Etnier. – Może to mieć istotne znaczenie dla nauczycieli, którzy wprowadzają przerwy ruchowe na lekcjach i mogą w ten sposób realnie wspierać wyniki edukacyjne uczniów.
Autorzy wskazują, że badanie jest szczególnie aktualne w kontekście zmniejszania czasu na przerwy w szkołach. Obecnie jedynie w ok. 10% szkół podstawowych nauczyciele regularnie prowadzą krótkie przerwy ruchowe. Wyniki dostarczają praktycznych wskazówek, jak wykorzystać ten czas, by wspierać zdolności poznawcze uczniów.
W odróżnieniu od wcześniejszych badań, w których wykorzystywano dłuższe sesje (np. 20 minut biegu na bieżni), badacze z UNCG skupili się na krótszym, realistycznym formacie ćwiczeń dostosowanym do warunków szkolnych.
Oprócz wpływu na wyniki w nauce, naukowcy badali również zmiany aktywności bioelektrycznej mózgu po krótkim wysiłku. Skupili się na tzw. negatywności związanej z błędem (ERN, error-related negativity), czyli reakcji obserwowanej w EEG, gdy badany popełnia błąd. Wysoka amplituda ERN jest wiązana z większą dekoncentracją i nadmiernym skupieniem na popełnionym błędzie, co może obniżać efektywność dalszego działania.
W badaniu, oprócz interwału wysokiej intensywności i odpoczynku w pozycji siedzącej, wprowadzono także dzień z umiarkowanym wysiłkiem na rowerze stacjonarnym. Po każdej sesji dzieci wykonywały test poznawczy z założoną czapką EEG.
– Po ćwiczeniach interwałowych obserwujemy spadek reakcji ERN – mówi Drollette. – Może to być korzystne, bo oznacza, że dziecko mniej skupia się na samym błędzie i potrafi efektywnie na niego zareagować w zdrowy psychicznie sposób.
Badacze planują dalsze prace, aby ustalić, czy zmiany w reakcji ERN są powiązane ze zdrowiem psychicznym i zachowaniami dzieci, w tym ich aktywnością fizyczną.
– Wychowanie fizyczne i aktywność ruchowa są dobre dla młodego pokolenia – podsumowuje Drollette. – To wsparcie dla zdrowia psychicznego, zdrowia mózgu i osiągnięć szkolnych.
Źródło: Psychology of Sport and Exercise, The effects of short exercise bouts on error-related negativity (ERN) and academic achievement in children
DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.psychsport.2025.102847
