Depresja powiązana z późniejszym bólem fizycznym – nowe ustalenia naukowców z UCL

Dorośli w średnim i starszym wieku, którzy doświadczają umiarkowanego lub silnego bólu, częściej wykazują objawy pogłębiającej się depresji nawet osiem lat przed wystąpieniem dolegliwości bólowych – wynika z badania przeprowadzonego przez naukowców z University College London (UCL), opublikowanego w czasopiśmie eClinicalMedicine.

Wcześniejsza depresja i samotność jako czynniki ryzyka

Badacze przeanalizowali dane zebrane w ciągu 21 lat w ramach English Longitudinal Study of Ageing (ELSA), obejmujące odpowiedzi 3 668 osób powyżej 50. roku życia, które często doświadczały umiarkowanego lub silnego bólu, oraz dobraną grupę kontrolną o takiej samej liczbie osób bez dolegliwości bólowych.

W grupie z bólem zaobserwowano gwałtowne pogorszenie objawów depresji w ciągu ośmiu lat poprzedzających pojawienie się bólu, ze szczytem w momencie jego rozpoczęcia i utrzymującym się wysokim poziomem w kolejnych latach. W grupie kontrolnej objawy depresji były rzadsze, łagodniejsze i stabilne w czasie.

Podobną tendencję zaobserwowano w zakresie samotności – uczucie osamotnienia wzrastało zarówno przed, jak i po wystąpieniu bólu, natomiast u osób bez bólu poziom samotności pozostawał niski i stały.

Znaczenie wsparcia psychicznego i społecznego

– Ból i depresja są ze sobą powiązane, wzajemnie się nasilając, ale nie wiedzieliśmy, jak wygląda zależność czasowa między nimi – mówi dr Mikaela Bloomberg z UCL. – Nasze badanie pokazuje, że objawy depresji i samotności nasilają się na długo przed pojawieniem się bólu. To sugeruje, że wczesna interwencja w zakresie zdrowia psychicznego i wsparcia społecznego może pomóc zmniejszyć ryzyko późniejszych dolegliwości bólowych.

Czynniki takie jak depresja i samotność mogą prowadzić do bólu poprzez mechanizmy stresowe, zwiększając stan zapalny oraz wrażliwość na ból poprzez modyfikacje odpowiedzi immunologicznych i zakłócenia pracy autonomicznego układu nerwowego.

Ból i nierówności społeczne

Trzy czwarte uczestników z grupy bólowej zgłaszało dolegliwości w obrębie pleców, kolan, bioder lub stóp. Pozostali wskazywali m.in. ból uogólniony (1,9%), ból w jamie ustnej lub zębach (0,5%) oraz ból w innych lokalizacjach (20,7%).

Co istotne, nasilenie objawów depresyjnych wśród osób doświadczających bólu było wyraźniejsze u osób z niższym poziomem wykształcenia i majątku. Naukowcy podkreślają, że brak zasobów materialnych ogranicza dostęp do wsparcia psychicznego i leczenia bólu, co pogłębia nierówności zdrowotne.

Zespół badawczy apeluje o priorytetowe traktowanie najbardziej narażonych grup społecznych poprzez programy wsparcia psychicznego i społecznościowego dostępne dla osób z ograniczonymi zasobami.

Samotność vs izolacja społeczna

Choć samotność wzrastała w grupie bólowej, poziom izolacji społecznej – czyli faktycznego braku kontaktów społecznych – nie różnił się istotnie między badanymi grupami. Sugeruje to, że to jakość relacji społecznych, a nie ich ilość, może mieć istotne znaczenie w kontekście zapobiegania depresji i bólowi.

Wnioski i ograniczenia badania

Autorzy zaznaczają, że uczestnicy badania byli w przeważającej większości biali, co odzwierciedla strukturę demograficzną populacji Anglii w badanym przedziale wiekowym. W przyszłości konieczne są badania uwzględniające osoby młodsze oraz o bardziej zróżnicowanym pochodzeniu etnicznym.

Dodatkowo dane nie rozróżniały bólu przewlekłego od incydentalnego, choć wyniki były spójne, gdy analizowano tylko osoby zgłaszające ból w kolejnych pomiarach dwuletnich – co sugeruje, że wnioski mają zastosowanie również do bólu przewlekłego.

Badacze uwzględnili w analizie wiele czynników mogących zniekształcać wyniki, m.in. płeć, wiek, rok urodzenia, wykształcenie, majątek, choroby przewlekłe, aktywność fizyczną, spożycie alkoholu i palenie papierosów.

Badanie zostało sfinansowane przez Nuffield Foundation (Oliver Bird Fund), Versus Arthritis oraz National Institute on Aging, przy współpracy z brytyjskimi instytucjami rządowymi koordynowanymi przez National Institute for Health and Care Research.

Źródło: EClinicalMedicine